Kwiaty i Ogród

Drzewa lasu liściastego

Świetliste lasy ciepłolubne utworzone są przez dąbrowy, na glebach z udziałem węglanu wapnia, ze zróżnicowanym runem. Lasy cieniste liściaste tworzą łęgi, grądy i buczyny. Łęgi zlokalizowane są nad rzekami i strumieniami (lasy wierzbowe i topolowo–wierzbowe), na stanowiskach piaszczysto–żwirowatych. Na niżu występuje łęg wiązowo–jesionowy i jesionowo–olszowy, na terenach górskich olszyna karpacka (przy rzekach i potokach), na terenach podmokłych – olszyna bagienna (jesion, olsza czarna, szara, jawor, wiąz). Grądy znajdują się na glebach gliniasto–piaszczystych, na terenie całego kraju i utworzone są przez grab, dąb szypułkowy, lipę, klon również buk, świerk, jawor, jodłę i wiąz a także krzewy tj. trzmielinę, dereń, wiciokrzew. Buczyny to lasy bukowo–jodłowe i jaworowe, rosnące na glebach wilgotnych z żyzną ściółką próchniczą (buczyna karpacka, sudecka, pomorska).

Jedną z wierzb lasów łęgowych jest wierzba biała (Salix alba) z rodziny wierzbowatych (Salicaceae), drzewo wysoko wznoszące się, dochodzące do 6-25 m wysokości, o rozkrzewionej koronie, żółto–brązowej korze, okazałe. Wypuszcza pąki z zaznaczonym owłosieniem, młode gałęzie delikatnie chylące się, brązowe o odcieniu oliwkowym, pokryte srebrnymi włoskami. Liście wydłużone kształtu lancetowatego (podobnie przylistki), o rozpiętości 6-10 cm, w środku rozszerzające się, opatrzone są drobnymi ząbkami i włoskami na obu powierzchniach, barwy zielonej, wpadającej w błękit. Na wierzbie będącej rośliną dwupienną, na dwóch różnych osobnikach powstają kotki wielkości 4-6 cm (kwiaty z niewielkimi słupkami), w czasie z zawiązywaniem się liści oraz kwiaty z dwoma pręcikami. Wierzba rośnie na stanowiskach wilgotnych, jest rośliną leczniczą.

Również w łęgu można spotkać topolę białą (Populus alba) z tej samej rodziny, zwana inaczej białodrzewem dochodzi do 30 m wysokości, jest też rośliną dwupienną o koronie ukształtowanej z pędów rozłożystych wszerz, szaro białych. Pączki ostro zakończone pokryte są włoskami, liście o wymiarach 6-10 cm wzdłuż i szerokości 3-5 cm są klapowane, górna ich powierzchnia jest ciemnozielona, od spodu biała, listki odroślowe umieszczone na krótkopędach mają kształt eliptyczny. Przysadki liściowe są drobno powycinane, w nich umieszczone są kwiaty zebrane w kotki, przed ulistnieniem drzew, pręcików jest 8 w kwiatach męskich, słupki w kwiatach żeńskich opatrzone są żółtymi znamionami, owocem jest torebka.

Wiąz pospolity inaczej polny (Ulmus carpinifolia) należący do rodziny wiązowatych (Ulmaceae) to drzewo łęgowe mogące dorastać do 20-30 m wysokości o masywnym, nierozgałęzionym pniu i pękającej korze, wypuszcza pączki ostro zakończone, nie owłosione, podobnie jak młode pędy, charakteryzuje się brakiem symetrii liści przy nasadzie, które są skórzaste, kształtu jajowatego, długości 10 cm, blaszka liściowa odznacza się podwójnym rzędem ząbków, górna powierzchnia liścia jest błyszcząca i gładka, dolna owłosiona przy nerwach, liść osadzony jest na ogonku 1, 5 cm długości. Kwiaty żółte, bez szypułek zebrane w pęczki rozwijają się, gdy brak jest liści. Owoc stanowi orzeszek zielonej barwy tkwiący w skrzydlaku niesymetrycznego kształtu, obracającym się na wietrze. Wiąz lubi gleby wilgotne, zasobne w składniki odżywcze.

Nad brzegami wód rośnie jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), duże drzewo (40 m wysokości) o szarej korze. Czarne pączki rozmieszczone są w układzie krzyżowym, naprzeciw siebie, pędy młode z jednego roku są zielonawe, nie owłosione. Liście również umieszczone naprzeciwlegle zbudowane są z 9-13 listków, są nieparzyste, drobno ząbkowane, o długości 25-30 cm, kształtu elipsy, bez ogonków, na dolnej powierzchni, na krawędziach i środkowym nerwie owłosione. Kwiaty skupione w wiechowate kwiatostany rozwijają się na końcach pędów, tuż przed pojawieniem się liści, w kącie zeszłorocznych liści, opadające w dół, pozbawione są okwiatu. Kwiaty pręcikowe zbudowane z dwóch pręcików opatrzonych fioletowymi pylnikami, kwiaty słupkowe wyposażone są w pojedynczy słupek. Owocem jest zaokrąglony owalny skrzydlak o wymiarach 3-4 cm długości i 0, 7- 1 cm szerokości, który przechowuje się zimą w pęczkach.

Olsza czarna (Alnus glutinosa) z rodziny brzozowatych (Betulaceae) jest drzewem osiągającym wysokość 25 cm, pień ma prosto wzniesiony, korę czarno brązową, spękaną, pączki odchylone od pędów, klejące się, tak jak roczne gałązki są nieowłosione. Liście kształtu odwrotnie jajowatego są tępo zakończone lub lekko wycięte, długości 4-10 cm o blaszce liściowej pofałdowanej i ząbkowanej, górna powierzchnia jest błyszcząca, od spodu owłosiona przy nerwach. Rozwój kwiatów poprzedza rozwój liści, kwiaty pręcikowe skupione są w kotkowate kwiatostany chylące się w dół, kwiaty żeńskie również tworzą kwiatostany długości 10-13 mm, przyjmują kształt krótkich szyszeczek o zrośniętych przysadkach i przykwiatkach, zebranych w grona w liczbie 3-5, słupki o czerwonych znamionach. Owoce stanowią błyszczące orzechy, nasiona mogą być zaopatrzone w skrzydełka, również w komory powietrzne umożliwiające unoszenie się z prądem wody. Olsza rośnie nad rzekami i strumieniami, tworzy lasy olszowe, jest rośliną pionierską na torfowiskach, wzbogaca glebę w azot i umacnia ją przez silny system korzeniowy.

Dąb szypułkowy (Quercus robur) z rodziny bukowatych (Fagaceae), wchodzący w skład lasów grądowych, jest drzewem do 20-40 m wysokim o rozłożystej koronie z zaznaczającą się nieregularnością powyginanych gałęzi i korze szarej, głęboko spękanej. Liście niebiesko zielone kształtu odwrotnie jajowatego o wymiarach 5-12 cm długości i 3, 5-6 cm szerokości posiadają wręby zaokrąglone, nieregularne o charakterystycznym układzie nerwów, przytwierdzone są ogonkiem liściowym 4-8 mm długości dwoma uszkami. Kwiaty męskie żółtozielone skupione są w kotki, żeńskie zebrane od 2 do 5 umieszczone są na długich ogonkach, słupek opatrzony jest trzy częściowym, czerwonym znamieniem. Rozwój kwiatów zachodzi w kwietniu i maju, pyłek roznoszony jest przez wiatr. Owocem jest żołądź kształtu elipsoidalnego, zielony w prążki, osadzony na szypułce, w zdrewniałej miseczce. Dąb jest rośliną leczniczą, żołędzie stanowią pokarm dla wielu zwierząt, sójki ukrywając je w ziemi przyczyniają się do rozprzestrzeniania dębu.

Grab zwyczajny (Carpinus betulus) z rodziny brzozowatych (Betulaceae), ważny składnik lasów grądowych, rośnie w formie rozgałęzionego drzewa lub krzewu w wysokości 5-20 m, kora szara, cienka, nie chropowata zawiera płytkie wgłębienia, pączki zaostrzone przylegają do pędu. Liście wydłużone wąskie, jajowatego kształtu długości 4-10 cm, z podwójnym lub potrójnym rzędem ząbków są owłosione przy nerwach (10-15 nerwów bocznych), obecne żółte przylistki. Grab charakteryzuje jednopienność, w kwiatach pręcikowych znajduje się 6-12 pręcików skupione w zwisające kotki czerwono zielone, bocznie wyrastające, również na tym samym osobniku powstają kwiaty słupkowe, tkwiące w pączkach i zebrane w grona, osłonięte trzy częściową osłoną ze zrośniętych przysadek, z której powstaje aparat lotny, kwiaty zapylane są przez wiatr. Owocem są orzechy zebrane w grona zielonego koloru.

Klon jawor (Acer pseudoplatanus) zaklasyfikowany do rodziny klonowatych (Aceraceae) porasta lasy liściaste grądowe, drzewo osiąga wysokość od 15 do 25 m, korę ma gładką, łuszczącą się płatami, korona o trójkątnym pokroju jest rozłożysta. Liście ustawione naprzeciwlegle, mozaikowato, od 8 do 16 cm długie, dłoniaste, 5- klapowe, osadzone na długich ogonkach są drobno ząbkowane, tempo zaostrzone, na górnej powierzchni w kolorze ciemnej zieleni, od spodu owłosione w kątach nerwów, szarozielone. Pąki kwiatowe zawiązują się po ulistnieniu drzewa w maju, kwiatostan w postaci grona długości 5-15 cm składa się z obupłciowych kwiatów żółto zielonych wielkości 0, 7-1cm, zbudowanych z pięciu działek i płatków korony, owłosionych pręcików w liczbie 8, słupek jest 2-komorowy. Kwiaty zapylane są przez muchówki i błonkówki. Owoc stanowi dwudzielny skrzydlak (dwa orzechy opatrzone skrzydełkami w wyniku rozpadu owocu). Klon owocuje corocznie lub co 2-3 lata, w sprzyjających warunkach (po raz pierwszy w 30-40 roku życia).

Podobne wymagania ekologiczne ma buk zwyczajny (Fagus silvatica) z rodziny bukowatych (Fagaceae), drzewo dochodzące do 30-40 o gładkiej korze jasno szarej, pączki są zaostrzone o kształcie lancetu. Liście jajokształtne o zarysie elipsy, długości 5-10 cm, blaszki mają delikatnie owłosione, na górnej powierzchni błyszczące, od spodu o jaśniejszej zieleni. Drzewo zakwita w maju, charakteryzuje się jednopiennością. Kwiatostany męskie składające się z 4-15 pręcików ukryte w dzwonkowatym okwiacie są zwisające, niewielkie, osadzone na długich szypułkach, kwiatostany słupkowe w ilości 2 kwiatów wznoszą się do góry, znajdują się w srebrnej owłosionej okrywie. Owoc stanowi orzech 3-kanciasty (bukwia) czerwono brązowy, otoczony miseczką z kolcami, pękający na cztery części. Buk jest rośliną leczniczą, kwitnie po raz pierwszy po 25 latach, liśćmi i owocami żywi się wiele zwierząt.

Drzewa w procesie fotosyntezy wytwarzają tlen, w celu zwiększenia pobierania wody i składników pokarmowych współżyją z grzybami (mikoryza), niektóre z nich mogą rosnąć wiele lat.